Notacja szachowa to system zapisywania posunięć i pozycji na szachownicy, który pozwala na rejestrowanie przebiegu całych partii szachowych. W artykule wyjaśnimy podstawowe zasady notacji szachowej, aby każdy szachista mógł swobodnie zapisywać własne partie.
Kluczowe wnioski:- Notacja szachowa opiera się na określaniu pól szachownicy i rodzaju wykonywanych posunięć.
- Zapisuje się kolejno posunięcia obu graczy, zaznaczając numery posunięć i ewentualne szachowanie przeciwnika.
- Istnieją ściśle określone oznaczenia dla roszad, bicia w przejściu czy promocji pionka.
- Końcowy wynik partii zapisuje się jako mat, pat lub wskazanie zwycięzcy na czas.
- Prawidłowo zapisana notacja pozwala odtworzyć cały przebieg rozegranej partii szachów.
Podstawy notacji szachowej
Notacja szachowa to system zapisywania posunięć i ustawień figur na szachownicy. Pozwala on dokładnie zarejestrować przebieg rozgrywanej partii szachów, aby później można ją było odtworzyć i przeanalizować. Podstawowymi elementami notacji szachowej są:
Określenie pól na szachownicy - każde z 64 pól ma przypisane unikalne koordynaty w postaci litery i cyfry, np. a1, c5, g4.
Rodzaje figur - dla każdej figury jest skrót: K - król, H - hetman, W - wieża, G - goniec, S - skoczek, p - pionek.
To pozwala jednoznacznie zidentyfikować, która figura wykonała dane posunięcie. Przykładowy zapis: Ke1 oznacza, że król białych przesunął się z pola e1 na inne pole.
Zapisywanie posunięć
Podstawową zasadą jest zapisywanie na przemian posunięć wykonywanych przez obu graczy. Numeruje się je kolejnymi liczbami całkowitymi od 1 wzwyż. Dodatkowo stosuje się następujące oznaczenia:
- x - bicie
- + - szach
- # - mat
Przykład zapisu: 1.e4 e5 2.Sf3 Sf6 3.Sc3 Hc5
Zasady zapisu roszady i bicia w przejściu w notacji
Oprócz podstawowych ruchów figur, w szachach występują specjalne posunięcia, które również trzeba umieć zapisywać. Są to przede wszystkim:
Roszada - krótka roszada zapisuje się jako 0-0, a długa 0-0-0, np. 0-0, Ke1, 0-0-0.
Bicie w przejściu - gdy pionek bierze figurę przeciwnika na sąsiedniej linii i dalej posuwa się na kolejne pole, zapisujemy go jak zwykłe bicie, np. d5xe6e7.
Bicie i promocja pionka
Dodatkowe oznaczenia przy zapisie bicia pionkiem i jego promocji:
| de5xf6 - pionek z pola e5 bije na f6 | g7xg8H - promocja pionka na hetmana |
Promocję zapisuje się małą literą obok ostatniego posunięcia pionkiem, np. H oznacza hetmana, W - wieżę itd.
Czytaj więcej:Zasady gry w szachy: Klucz do sukcesu na planszy
Jak zapisywać remis przez powtórzenie pozycji w notacji
Specjalny zapis w notacji szachowej służy do odnotowania remisu, gdy ta sama pozycja powtórzy się po raz trzeci na szachownicy.
Robi się to poprzez zapisanie posunięcia, po którym wystąpiło powtórzenie pozycji, a następnie umieszczenie oznaczenia *=
Przykład:
1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Lb5 a6 4.La4 Sf6 5.0-0 Le7 6.Te1 b5 7.Lb3 d6 8.c3 0-0 9.h3 Sa5 10.Lc2 c5 11.d4 Qc7 12.Sbd2 cxd4 13.cxd4 Rac8 *
Zapis *= informuje, że po 13 posunięciu wystąpiła po raz trzeci ta sama pozycja na szachownicy, co oznacza remis.
Zapis terminacji partii - mat, pat lub czas w notacji
Istnieją trzy podstawowe sposoby zakończenia rozgrywki w szachach, które należy odpowiednio zaznaczyć w notacji:
- Matem - zapis # (np. 12...Hf3#)
- Patem - zapis 1⁄2-1⁄2
- Przekroczeniem czasu - zapis 1-0 lub 0-1 w zależności od zwycięzcy
Prawidłowy zapis pozwoli jednoznacznie stwierdzić, kto wygrał partię lub czy zakończyła się remisem.
Praktyczne przykłady zapisu całych partii szachów w notacji
Aby dobrze opanować notację szachową, przydatne jest zapisywanie kompletnych partii zaczynając od pozycji startowej. Poniżej przykładowe partie z zastosowaniem podstawowych zasad notacji:
Partia zakończona matem:
1.e4 e5 2.Sf3 Sf6 3. d4 exd4 4. Ld3 Sc6 5. 0-0 Le7 6. Te1 0-0 7. Lg5 d6 8. Sc3 Sg4 9. Lxf6 Lxf6 10. Sxd4 Le6 11. Sxc6 bxc6 12. Qd3 Rb8 13. b3 Qd7 14. Lc4 Lf5 15. Qxf5 Qxf5 16. Sd5 cxd5 17. exd5+ Kh8 18. Rae1 Qg5 19. Rxe6 fxe6 20. dxe6 Rf6 21. exd7 Rd8 22. Re1 Qf5 23. Rxe7 Qxd3 24. cxd3 Kg8 25. Re8#
Partia zremisowana:
1. e4 c5 2. Sf3 d6 3. d4 cxd4 4. Sxd4 Sf6 5. Sc3 g6 6. Le3 Lg7 7. f3 0-0 8. Qd2 Sc6 9. 0-0-0 Sxd4 10. Lxd4 Le6 11. Kb1 Qc7 12. h4 Rad8 13. a3 b5 14. g4 b4 15. Se2 bxa3 16. bxa3 Bc8 17. g5 Sd7 18. Lg2 Bb7 19. Rhg1 a5 20. Rg4 a4 21. Rdg1 e5 22. Lxe6 fxe6 23. f4 Qc5 1⁄2-1⁄2
Podsumowanie
Notacja szachowa to klucz do zapisania przebiegu partii szachów. Dzięki znajomości zasad tego zapisu można rejestrować wykonane posunięcia i później odtworzyć całą rozgrywkę. W artykule wyjaśniono podstawowe elementy notacji - sposób zapisu ruchów poszczególnych figur, specjalne posunięcia oraz wynik końcowy partii.
Umiejętność stosowania notacji szachowej przyda się każdemu szachiście. Pozwoli ona analizować własne partie, porównywać warianty debiutów czy po prostu rejestrować rozgrywki z przyjaciółmi. Warto więc dobrze opanować tę przydatną w praktyce wiedzę.
Tagi
Udostępnij artykuł
